Majör ve minör gamlar, müzikte temel yapı taşlarından biridir. Majör gamlar, belirli bir kurallar dizisi dahilinde oluşturulan 7 notadan oluşur. Minör gamlar ise, aynı notaların farklı bir dizisi dahilinde oluşturulur. Her majör gamın, belirli bir anahtarı ve tonalitesi vardır ve bu tonaliteye göre belirli bir his verir. Minör gamlar da aynı şekilde belirli bir tonaliteye sahip olup, daha melankolik bir his verirler. Majör ve minör gamların öğrenilmesi, müzikte akorların ve bestelerin anlaşılması açısından büyük önem taşır.
Majör Gam Nasıl Bulunur?
2T-1Y-3T-1Y aralıklarından oluşan notaların dizilimine Majör Gam denir.
Öncelikle aralık konusunu iyi bilmemiz gerekiyor.
Do majör gamı üzerinden konuşalım.
Öncelikle Do notasından başlayıp sırayla tüm notaları yazıyoruz ve son 7. nota yani Si notasından sonra gelen diğer Do notasını da yazmamız gerekiyor.
Tablodan Mi-Fa ve Si-Do aralığının yarım, diğer tüm aralıkların tam olduğunu öğrenebiliriz. "i" harfi ile biten Mi ve Si notalarının sonraki notaya olan mesafesi yarım aralıktır. Bu dip not, aralıkları daha iyi ezberlememizde yardımcı olabilir.
Do majör gamı, doğal gamlar arasında tek arızasız gamdır.
(Arızasız gam demek gam içerisinde her hangi bir notanın "bemol" yada "diyez" almadığı anlamına gelir)
Diyez ve Bemol Nedir?
Müzikte diyez (#) ve bemol (b) sembolleri, bir notanın yarım aralık artırıp (diyez) veya bir notanın yarım aralık azaltıp (bemol) değiştirmek için kullanılır. Diyez sembolü, bir notanın yanına konduğunda o notayı yarım ses inceltir, bemol sembolü ise bir notanın yanına konduğunda o notayı yarım ses pesleştirir.
Örneğin, C notasını C# (C diyez) olarak yazarsak, C notasını yarım ses tizleştirmiş oluruz. Aynı şekilde, D notasını Db (D bemol) olarak yazarsak, D notasını yarım ses pesleştirmiş yani kalınlaştırmış oluruz. Diyez ve bemol sembolleri, müzikal notasyonda ve akorlarda yaygın olarak kullanılır.
Örnek;
Re majör gamını oluşturmak için öncelikle re notasından başlayarak diğer notaları sırasıyla yazmamız gerekiyor. Re - Mi - Fa - Sol - La - Si - Do - Re Daha sonra 2 tam, 1 yarım, 3 tam, 1 yarım aralık kuralını uygulayarak aralıkları belirlemeliyiz. Aralıkları doğru hesapladıysak karşımıza Re - Mi - Fa# - Sol - La - Si - Do# - Re sıralaması çıkıyor. Bu sıralama Re Majör Gamının sesleridir.
Bu konuyu biraz daha açalım ki yeni başlayan arkadaşlarımız için anlaşılır olsun.
2Tam 1 Yarım 3Tam 1Yarım Majör gam kuralımızdı
Re - Mi arası Tam
Mi - Fa arası yarım ama bize 1 tam aralık lazım o zaman ne yapıyoruz Fa notasının yanına # (diyez) işareti koyup fa notasını yarım ses tizleştiriyoruz yani yarım ses ileri itiyoruz böylelikle Mi - Fa# olduğundan bu iki nota arası tam aralık olmuş oluyor.
Fa# - Sol aralığı böylelikle yarım bir aralık oluyor çünkü fa notasının yanına diyez koyarak sol notasına yarım ses yaklaştırmış olduk.
Evet şuana kadar 2Tam 1Yarım ses aralığımızı tamamladık. Geriye 3Tam 1Yarım ses aralığı oluşturmamız gerekiyor. Devam edelim..
Sol - La arası tam La - Si arası tam
Si - Do arası yarım. ama bize tam ses aralığı gerektiğinden Do notasını yarım ses ileri itmemiz gerekiyor yani inceltmemiz gerekiyor. O zaman Do notasının yanına Diyez işaretini koyarak Do# yapıyoruz. Böylelikle Si - Do# aralığı tam aralık haline geliyor.
Son olarak Do# - Re aralığı otomatikman yarım ses aralığı olmuş oluyor çünkü Do notasını Re notasına diyez koyarak yarım ses yaklaştırmış olduk.
Re majör gamının aldığı sesler Re - Mi - Fa# - Sol - La - Si - Do# - Re oluyor.
Umarım anlaşılır bir dille anlatabilmişimdir.
Minör Gam Nasıl Bulunur?
1T-1Y-2T-1Y-2T aralıklarından oluşan notaların dizilimine Minör Gam denir.
Minör gamlar aslında majör gamların içinde barınır. Örneğimi La minör gamı üzerinden vereceğim. Do Majör gamı nasıl bir natural majör gam ise (arızasız gam) La minör gamı da tek arızasız minör gamdır.
Majör gamdaki detaylı anlatımımdan yola çıkarak aynı şeyleride bu gam üzerinde yapıyoruz. Öncelikle La notasından La notasına sırayla yazıyoruz ve sonrasında 1T-1Y-2T-1Y-2T kuralını uyguluyoruz.
Kural uygulandıktan sonra karşımıza çıkan sıralama aşağıdaki şekilde oluyor
La - Si - Do - Re - Mi - Fa - Sol - La
1T-1Y-2T-1Y-2T kuralımıza bakarsak La - Si arası Tam, Si - Do arası Yarım, Do - Re arası Tam, Re - Mi arası Tam, Mi - Fa arası Yarım, Fa - Sol arası Tam ve Sol - La arası Tam şeklinde kuralımızı uygulamış olduk. Böylelikle karşımıza La minör gamı çıktı.
Farkındaysanız Do Majör gamındaki sesler ile La Minör gamındaki sesler aynı. Sadece başlangıç(kök) sesleri farklı. Yukarıda da dediğim gibi aslında tüm minör gamlar majör gamların içerisinde yer alır. Do majör gamında La notasından başlayarak diğer La notasına vardığımızda otomatikman minör kuralını oluşturmuş oluyoruz.
Sağlıklı ve müzikle kalın..